In februari 1945, rondom de bevrijding van Nederland, was de spoorlijn Nijmegen - Kleef zwaar beschadigd en kon niet worden gebruikt. Ook lag station Nijmegen binnen bereik van Duits geschut. Om het front te kunnen bevoorraden bouwden de geallieerden een tijdelijke spoorlijn om Nijmegen heen(1). Dit stuk heette Diversion en verbond de lijn 's Hertogenbosch - Nijmegen met die van Nijmegen naar Venlo.
De brug over de Maas in de lijn Nijmegen - Venlo was vernield, evenals de Maasbrug bij Gennep in het Duits lijntje. Om beide bruggen te omzeilen, legden de geallieerden een tweede tijdelijke spoorlijn aan: de Hawkins Link. De Hawkins Link takte bij Mook af van de lijn Nijmegen - Venlo. Via de Bovensteweg en langs het tracé van de tram van de Maas-Buurtspoorweg liep het spoor naar Plasmolen en Milsbeek. Bij Milsbeek lag een wisselplaats, Forest Loop genaamd. Van hier liep het spoor door de polder naar Ottersum waar, bij het klooster Maria Roepaan, de Niers overgestoken werd middels een tijdelijke spoorbrug. Deze brug was van hout en bestond uit zeven overspanningen van 1,8 meter(2, p239). Ter hoogte van de Looierheide tussen Gennep en het Duitse Hommersum sloot het spoor aan op de spoorlijn Boxtel - Wesel, het Duits lijntje. Hier was de wisselplaats Hommersum Junction. De Hawkins Link werd in gebruik genomen op 27 februari 1945. Er kon slechts zeer langzaam gereden worden om ontsporingen te voorkomen; de capaciteit was 20 treinen per dag(2, p268).
De Hawkins Link is op 11 juni 1945 overgenomen door de Nederlandse Spoorwegen. De wisselplaats Forest Loop bij Milsbeek werd station Milsbeek en Hommersum Junction werd omgedoopt tot Gennep Aansluiting. De spoorlijn werd gebruikt om de militaire treinen over het Duits Lijntje om te leiden, omdat de Maasbrug bij Gennep door de Duitsers opgeblazen was. In de winter van 1945/1946 spoelde een deel van het zand- en steenbed weg, waarna de lijn en Gennep Aansluiting moesten worden opgebroken(2, p239)(3)(4). Op 16-2-1946 schreef de Nijmeegse aannemer A.M. Stuij een brief aan de afdeling weg & werken van de NS, waar hij vroeg of hij de verbinding mocht opbreken; verscheidene brieven volgen binnen de NS waarin toestemming gevraagd en verkregen (4 maart 1946) wordt voor de opbraak. Meer dan anderhalf jaar later, op 17 december 1947, stuurde de gemeenteopzichter van Ottersum een brief waarin hij vraagt of de lijn nog opgebroken gaat worden, omdat diverse wegen waren afgesloten (5). Waarschijnlijk kwam deze vertraging door het goederenvervoer in Gennep in combinatie met de vernielde Maasbrug: deze brug was in de Tweede Wereldoorlog opgeblazen door de Duitsers, en er was door de geallieerden een noodbrug aangelegd. Deze noodbrug moest op den duur vervangen worden om Gennep, dat voor goederenverkeer winstgevend was, bereikbaar te houden. Daarom werd de Hawkins Link overwogen: die liep van Mook naar Gennep, en zo zou Gennep vanuit Nijmegen bediend kunnen worden en hoefde de Maasbrug niet herbouwd te worden. Echter, de spoorbaan van de Hawkins Link was aangelegd in een paar dagen en was niet geschikt voor permanent goederenverkeer. Pas in 1950 werd de knoop doorgehakt: herstelling van de Maasbrug zou ƒ1.300.000 kosten, en een nieuwe spoorweg Mook-Gennep zou ƒ1.854.000 kosten, waar de kosten voor het slopen van de Maasbrug nog bijkwamen. De conclusie was duidelijk: de Maasbrug werd provisorisch opgelapt (zie het artikel over de Maasbrug) en de Hawkins Link niet hersteld(5).
De opbraak leverde 13.945 meter spoor en 5 wissels op; tegenwoordig is weinig meer van Gennep Aansluiting terug te vinden dan een aantal berken in een rijtje eiken (6).
De coördinaten op de kaart zijn mijn schatting, gebaseerd op foto's van (7).
1 | www.railtrash.net/milspoor.pdf |
2 | Vincent Freriks, Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, De Vlissinger Postroute. ISBN 9789071513657, pagina's 31, 194, 195, 198, 204, 228, 239, 268 |
3 | www.noviomagus.nl, - |
4 | www.railtrash.net, - |
5 | Het Utrechts Archief, stukken t960i1325-a, t943i1376 |
6 | jalbum.net, - |
7 | railtrash.fotopic.net, - |
8 | www.gennepnu.nl, - |
9 | www.youtube-nocookie.com, - |
10 | Eigen collectie |
11 | Mw. Van Dijck |
12 | bahn-in-haan.de, - |
13 | www.youtube.com, - |
14 | Jan Peijnenburg |
15 | Gedenkschrift Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorwegmaatschappij en Spoormonument Lok 94 te Gennep, Wiel van Dinther |
16 | 150 jaar op de rails, NVBS, H.G. Hesselink, pagina's 38, 40, 41, 46, 47, 48, 49, 52 |
17 | Hans Schlieper, Vincent Freriks: Die Nordbrabant-Deutsche Eisenbahn: Boxteler Bahn. ISBN 9783937189796, pagina 88 |
18 | Gennep en de Noord-Brabants Duitse Spoorweg mij. - Een brok oude spoorwegromantiek, H.J. Donker, pagina 69 |
19 | Jürgen Becks, Stefan Ebenfeld: Eisenbahnen am Niederrhein. ISBN 3924380759, pagina's 165, 191 |
20 | Het Nieuws van den Dag, editie 21-8-1909 |
21 | An Niers und Kendel 53, Werner Verfürht, pagina 18 |
22 | Rotterdamsch Nieuwsblad, editie 09-08-1918 |
23 | C. Huurman: Het Spoorwegbedrijf In Oorlogstijd, 1939-'45. ISBN 9789071513404, pagina's 22, 24, 75, 94, 96, 160, 230, 319, 321, 467 |
24 | home.arcor.de, - |
25 | Heimatverein Goch e.V.: Der Metallweg nach Goch. 150 Jahre Eisenbahngeschichte. ISBN 9783926245953 |
26 | Klein in een wereldoorlog, Gerard van Asseldonk e.a., pagina 78 |