home bouwwerken kroniek personeel overzicht materieel dienstregelingen internationaal verkeer sporenplannen fotocollecties kunst links over deze site
 

In februari 1945, rondom de bevrijding van Nederland, was de spoorlijn Nijmegen - Kleef zwaar beschadigd en kon niet worden gebruikt. Ook lag station Nijmegen binnen bereik van Duits geschut. Om het front te kunnen bevoorraden bouwden de geallieerden een tijdelijke spoorlijn om Nijmegen heen(1). Dit stuk heette Diversion en verbond de lijn 's Hertogenbosch - Nijmegen met die van Nijmegen naar Venlo.

De brug over de Maas in de lijn Nijmegen - Venlo was vernield, evenals de Maasbrug bij Gennep in het Duits lijntje. Om beide bruggen te omzeilen, legden de geallieerden een tweede tijdelijke spoorlijn aan: de Hawkins Link. De Hawkins Link takte bij Mook af van de lijn Nijmegen - Venlo. Via de Bovensteweg en langs het tracé van de tram van de Maas-Buurtspoorweg liep het spoor naar Plasmolen en Milsbeek. Bij Milsbeek lag een wisselplaats, Forest Loop genaamd. Van hier liep het spoor door de polder naar Ottersum waar, bij het klooster Maria Roepaan, de Niers overgestoken werd middels een tijdelijke spoorbrug. Deze brug was van hout en bestond uit zeven overspanningen van 1,8 meter(2, p239). Ter hoogte van de Looierheide tussen Gennep en het Duitse Hommersum sloot het spoor aan op de spoorlijn Boxtel - Wesel, het Duits lijntje. Hier was de wisselplaats Hommersum Junction. De Hawkins Link werd in gebruik genomen op 27 februari 1945. Er kon slechts zeer langzaam gereden worden om ontsporingen te voorkomen; de capaciteit was 20 treinen per dag(2, p268).

De Hawkins Link is op 11 juni 1945 overgenomen door de Nederlandse Spoorwegen. De wisselplaats Forest Loop bij Milsbeek werd station Milsbeek en Hommersum Junction werd omgedoopt tot Gennep Aansluiting. De spoorlijn werd gebruikt om de militaire treinen over het Duits Lijntje om te leiden, omdat de Maasbrug bij Gennep door de Duitsers opgeblazen was. In de winter van 1945/1946 spoelde een deel van het zand- en steenbed weg, waarna de lijn en Gennep Aansluiting moesten worden opgebroken(2, p239)(3)(4). Op 16-2-1946 schreef de Nijmeegse aannemer A.M. Stuij een brief aan de afdeling weg & werken van de NS, waar hij vroeg of hij de verbinding mocht opbreken; verscheidene brieven volgen binnen de NS waarin toestemming gevraagd en verkregen (4 maart 1946) wordt voor de opbraak. Meer dan anderhalf jaar later, op 17 december 1947, stuurde de gemeenteopzichter van Ottersum een brief waarin hij vraagt of de lijn nog opgebroken gaat worden, omdat diverse wegen waren afgesloten (5). Waarschijnlijk kwam deze vertraging door het goederenvervoer in Gennep in combinatie met de vernielde Maasbrug: deze brug was in de Tweede Wereldoorlog opgeblazen door de Duitsers, en er was door de geallieerden een noodbrug aangelegd. Deze noodbrug moest op den duur vervangen worden om Gennep, dat voor goederenverkeer winstgevend was, bereikbaar te houden. Daarom werd de Hawkins Link overwogen: die liep van Mook naar Gennep, en zo zou Gennep vanuit Nijmegen bediend kunnen worden en hoefde de Maasbrug niet herbouwd te worden. Echter, de spoorbaan van de Hawkins Link was aangelegd in een paar dagen en was niet geschikt voor permanent goederenverkeer. Pas in 1950 werd de knoop doorgehakt: herstelling van de Maasbrug zou ƒ1.300.000 kosten, en een nieuwe spoorweg Mook-Gennep zou ƒ1.854.000 kosten, waar de kosten voor het slopen van de Maasbrug nog bijkwamen. De conclusie was duidelijk: de Maasbrug werd provisorisch opgelapt (zie het artikel over de Maasbrug) en de Hawkins Link niet hersteld(5).

De opbraak leverde 13.945 meter spoor en 5 wissels op; tegenwoordig is weinig meer van Gennep Aansluiting terug te vinden dan een aantal berken in een rijtje eiken (6).

De coördinaten op de kaart zijn mijn schatting, gebaseerd op foto's van (7).

Foto's en afbeeldingen bij Hommersum Junction / Gennep Aansluiting

Hawkins Link
Hawkins Link
1945, km 50,400
Hawkins Link

Hawkins Link

Een trein op de Hawkins Link passeert de Roepaanstraat, vlakbij Hommersum Junction.
Hawkins Link, 1945, km 50,400 kaart bron: www.gennepnu.nl
Bewegende beelden aanleg Hawkins Link
Bewegende beelden aanleg Hawkins Link
1945, km 50,400

Bewegende beelden aanleg Hawkins Link

Ouders opgelet: oorlogsbeelden.

Dit filmpje over de slag om het Reichswald aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bevat vanaf 4:10 beelden van de Hawkins Link.
Bewegende beelden aanleg Hawkins Link, 1945, km 50,400 bron: www.youtube-nocookie.com
Niersbrug in Hawkins Link
Niersbrug in Hawkins Link
1945, km 50,400
Niersbrug in Hawkins Link

Niersbrug in Hawkins Link

Aanleg van een noodbrug in de Hawkins Link over de Niers bij het klooster Maria Roepaan tussen Gennep en de grens.
De brug telde zeven overspanningen van 1 meter 80 en was van hout.(2)
Niersbrug in Hawkins Link, 1945, km 50,400 kaart bron: www.gennepnu.nl
Sporenplan Hawkins link
Sporenplan Hawkins link
1945, km 50,400
Sporenplan Hawkins link

Sporenplan Hawkins link

Het laatste stukje van de Hawkins link. In de bovenste negentiggradenbocht ligt een klooster.
Sporenplan Hawkins link, 1945, km 50,400 bron: Het Utrechts Archief, toegangsnummer 960, inventarisnummer 1325-a
Sporenplan Hawkins link
Sporenplan Hawkins link
1945, km 50,400
Sporenplan Hawkins link

Sporenplan Hawkins link

Blauwdruk van de laatste bocht.
Sporenplan Hawkins link, 1945, km 50,400 bron: Het Utrechts Archief, toegangsnummer 960, inventarisnummer 1325-a
Sporenplan Hawkins link
Sporenplan Hawkins link
1945, km 50,400
Sporenplan Hawkins link

Sporenplan Hawkins link

Sporenplan Hawkins link, 1945, km 50,400 bron: Eigen collectie
Sporenplan Militaire spoorwegen bij Nijmegen
Sporenplan Militaire spoorwegen bij Nijmegen
1945, km 50,400
Sporenplan Militaire spoorwegen bij Nijmegen

Sporenplan Militaire spoorwegen bij Nijmegen

De spoorwegsituatie rond februari 1945. Bruggen kwamen mondjesmaat weer beschikbaar.
Forest loop, Nebo sidings, Diversion en Hawkins link zijn aangegeven.
Sporenplan Militaire spoorwegen bij Nijmegen, 1945, km 50,400 bron: Eigen collectie

Foto's en afbeeldingen tussen Hommersum Junction / Gennep Aansluiting en Hassum

Wachtpost 52
Wachtpost 52
1960, km 52,345
Wachtpost 52

Wachtpost 52

Wachtpost 52, 1960, km 52,345 bron: Mw. Van Dijck
Sporenplan grens
Sporenplan grens
1955, km 52,719
Sporenplan grens

Sporenplan grens

Bij de grens wisselt de kilometertelling: in Nederland werd na de nationalisatie vanaf Boxtel gerekend, in Duitsland vanaf Büderich.
Sporenplan grens, 1955, km 52,719 bron: bahn-in-haan.de
Opening fietsbrug over de Kendel
Opening fietsbrug over de Kendel
2012, km 52,719

Opening fietsbrug over de Kendel

Opening fietsbrug over de Kendel, 2012, km 52,719 kaart bron: www.youtube.com
Nieuwe Kendelbrug
Nieuwe Kendelbrug
2013, km 52,719
Nieuwe Kendelbrug

Nieuwe Kendelbrug

Nieuwe Kendelbrug, 2013, km 52,719 bron: Eigen collectie
Nieuwe Kendelbrug
Nieuwe Kendelbrug
2014, km 52,719
Nieuwe Kendelbrug

Nieuwe Kendelbrug

Staand in Duitsland, kijkend richting Boxtel. Het riviertje is de grens met Nederland.
Nieuwe Kendelbrug, 2014, km 52,719 bron: Eigen collectie
Wachtpost 53
Wachtpost 53
1986, km 53,253
Wachtpost 53

Wachtpost 53

Wachtpost 53, 1986, km 53,253 bron: Jan Peijnenburg
Wachtpost 53
Wachtpost 53
2013, km 53,253
Wachtpost 53

Wachtpost 53

Wachtpost 53, 2013, km 53,253 bron: Eigen collectie
Wachtpost 53
Wachtpost 53
2013, km 53,253
Wachtpost 53

Wachtpost 53

Wachtpost 53, 2013, km 53,253 bron: Eigen collectie
Hommersum Junction / Gennep Aansluiting, 1945 - 1946, km 50,400 kaart

Kroniek van Hommersum Junction / Gennep Aansluiting

toon alles/scroll
15 juli 1873
Opening traject Boxtel - Goch(2, p31)
Station Boxtel - Station Goch
1 september 1873
Opening Boxtel - Goch voor goederenvervoer(15)
Station Boxtel - Station Goch
15 mei 1881
Mailtreinen Vlissingen - Hamburg/Berlijn over het Duits lijntje(16, p38)
Station Boxtel - Station Wesel
25 maart 1885
Tweede mailtreinpaar Vlissingen - Berlijn ingesteld: nachttreinen(17, p88)
Station Boxtel - Station Wesel
1 juni 1888
Mailtreinen Vlissingen - Berlijn verdwijnen van het Duits lijntje(16, p40)
Station Boxtel - Station Wesel
1 december 1892
Mailtreinen Vlissingen - Berlijn terug op het Duits lijntje; NBDS-locomotieven rijden tot Haltern/Oberhausen(16, p41)
Station Boxtel - Station Wesel
1 juni 1897
Mailtreinen Vlissingen - Zuid-Duitsland over het Duits lijntje(18, p69)
Station Boxtel - Station Wesel
1903
Koopliedentrein Antwerpen - Hamburg ingesteld; met restauratiewagon(16, p48)
Station Boxtel - Station Wesel
1904
Slaapwagons CIWL toegevoegd aan mailtreinen Vlissingen - Hamburg(19, p165)
Station Boxtel - Station Wesel
1905
Slaapwagons CIWL toegevoegd aan mailtreinen Vlissingen - Berlijn(19, p165)
Station Boxtel - Station Wesel
1905
Restauratiewagon in koopliedentrein Antwerpen - Hamburg opgeheven(16, p48)
Station Boxtel - Station Wesel
1907
Slaapwagons CIWL toegevoegd aan mailtreinen Vlissingen - München(19, p165)
Station Boxtel - Station Wesel
1908
Slaapwagons CIWL toegevoegd aan mailtreinen Vlissingen - Dresden(19, p165)
Station Boxtel - Station Wesel
december 1908
Ingebruikname eerste blauwe brabander: loc 30(2, p268)
Station Boxtel - Station Wesel
19 augustus 1909
Babylijkje in kartonnen doos achtergelaten in trein Oberhausen - Vlissingen(20, e21-8-1909)
Station Gennep - Station Wesel
februari 1911
Aanvang aanleg tweede spoor Gennep - Goch (zonder goedkeuring Duitsland)(21, p18)
Station Gennep - Station Goch
1 mei 1911
Ingebruikname tweede spoor Gennep - Hassum(21, p18)
Station Gennep - Station Hassum
1914
Eerste Wereldoorlog: koopliedentrein Antwerpen - Hamburg opgeheven(16, p49)
Station Boxtel - Station Wesel
4 augustus 1914
Eerste Wereldoorlog: extra treinen met uitgewezenen, waaronder Essen - Boxtel - Goch met uitgewezen Duits gezantschap(16, p46)
Station Boxtel - Station Goch
5 augustus 1914
Eerste Wereldoorlog: mailtreinen Vlissingen - Hamburg/Berlijn stilgelegd(16, p47)
Station Boxtel - Station Wesel
1 november 1914
Mailtrein Vlissingen - Goch ingevoerd(16, p47)
Station Boxtel - Station Goch
1 februari 1917
Bootdienst gestaakt ivm duikbotenoorlog; mailtrein Vlissingen - Goch opgeheven(16, p47)
Station Boxtel - Station Goch
9 augustus 1918
Invoer steenkool hervat; elke dag een trein(22, e09-08-1918)
Station Boxtel - Station Wesel
13 december 1918
Stillegging Gennep - Hassum op last van Belgisch leger(2, p198)
Station Gennep - Station Hassum
2 februari 1919
Hervatting personenvervoer Gennep - Hassum(2, p198)
Station Gennep - Station Hassum
1 juni 1919
Overname exploitatie door de Staatsspoorwegen(2, p194)
Station Boxtel - Station Wesel
25 oktober 1920
Mailtreinen Vlissingen - Berlijn/Frankfurt aM ingevoerd(16, p48)
Station Boxtel - Station Wesel
1922
(zomer) Mailtrein Rotterdam/Amsterdam - Zuid-Duitsland over stuk Duits lijntje wegens drukte douane Kleve(19, p191)
Halte Kruispunt Beugen - Halte Kalbeck
1922
J.M. Voorhoeve, oud president-directeur NBDS, overleden te Rotterdam(16, p52)
Station Boxtel - Station Wesel
15 november 1922
NBDS failliet(2, p195)
Station Boxtel - Station Wesel
1 juni 1923
Mailtreinen Vlissingen - Hamburg/Berlijn/Leipzig ingesteld(16, p48)
Station Boxtel - Station Wesel
7 oktober 1923
Bezetting Ruhrgebied; mailtreinen verplaatst naar Arnhem - Bentheim(16, p48)
Station Boxtel - Station Wesel
1 augustus 1924
Hele traject gedregadeerd tot lokaalspoorlijn; opheffing wachtposten; maximumsnelheid 60km/u(2, p198)
Station Boxtel - Station Xanten
1938
Opbraak dubbelspoor Gennep - Goch naar enkelspoor(2, p204)
Station Gennep - Station Goch
juli 1939
Besluit tot sluiting Gennep - Hassum; door uitbreken oorlog niet uitgevoerd(2, p204)
Station Gennep - Station Hassum
31 augustus 1939
Stillegging Boxtel - Hassum voor reizigersvervoer ivm mobilisatie(23, p22)
Station Boxtel - Station Hassum
4 september 1939
Hervatting reizigersvervoer Gennep - Hassum met twee treinparen per dag(23, p24)
Station Gennep - Station Hassum
10 mei 1940
Duitse inval; stillegging treinverkeer Boxtel - Hassum
Station Boxtel - Station Hassum
25 mei 1940
Inlegging bevoorradingsroute naar Belgisch front (Goch - Boxtel - Roosendaal - Antwerpen); enige tot 29 mei(23, p75)
Station Boxtel - Station Goch
12 augustus 1940
Aanvang battle of Britain: circa 100 Wehrmachttreinen per dag over Duits lijntje(23, p94)
Station Boxtel - Station Goch
2 december 1940
Hervatting personenvervoer Gennep - Hassum (twee treinparen per dag)(23, p96)
Station Gennep - Station Hassum
5 januari 1941
Hervatting reizigersdienst (Nijmegen -) Kruispunt Beugen - Gennep - Goch(2, p228)
Halte Kruispunt Beugen - Station Goch
15 februari 1941
Luchtaanval: Blauwe Brabander NS-3508 raakt beschadigd in Vlissingen(23, p160)
Station Boxtel - Station Wesel
15 juni 1942
Gennep - Wesel wordt bediend door Nederlandse locomotieven en personeel van depot Nijmegen(23, p230)
Station Gennep - Station Wesel
1944
Stillegging personenvervoer Mill - Hassum(24)
Station Mill - Station Hassum
september 1944
Personenverkeer (Nijmegen -) Kruispunt Beugen - Gennep - Goch stilgelegd(25)
Halte Kruispunt Beugen - Station Goch
1 september 1944
Omleiding: DmW 162 rijdt via Boxtel - Goch vanwege versperringen Eindhoven - Venlo en Venray - Venlo(23, p467)
Station Boxtel - Station Goch
5 september 1944
Ontruiming kamp Vught: deportatie 2221 gevangenen in een goederentrein over Boxtel - Gennep17.6(26, p78)
Station Boxtel - Station Goch
12 september 1944
Stoompersonenverkeer stilgelegd met uitzondering van Gennep - Goch(23, p319)
Station Boxtel - Station Goch
16 september 1944
Stillegging personenvervoer op zondagen(23, p321)
Station Boxtel - Station Goch
27 februari 1945
Hawkins link geopend; militaire treinen kunnen vanaf Antwerpen via Hawkins Link Goch bereiken(2, p268)
Hommersum Junction / Gennep Aansluiting
8 maart 1945
Militair vervoer (Antwerpen -) Hommersum Junction - Goch (- Geldern - Bönninhardt) komt op gang(25)
Hommersum Junction / Gennep Aansluiting - Station Goch
januari 1946
Militair verkeer Gennep - Goch beëindigd(25)
Station Gennep - Station Goch
4 maart 1946
Opdracht tot aanbesteding opbraak Hawkins Link gegeven(5)
Hommersum Junction / Gennep Aansluiting
13 maart 1964
Opbraak spoor gedeelte van Gennep - grens (toestemming staatssecretaris)(5)
Station Gennep - Kendelbrug - grens
4 februari 1970
Opbraak spoor gedeelte van Gennep - grens voltooid; stootblok verplaatst(5)
Station Gennep - Kendelbrug - grens

Bronvermelding

1www.railtrash.net/milspoor.pdf
2Vincent Freriks, Hans Schlieper: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, De Vlissinger Postroute. ISBN 9789071513657, pagina's 31, 194, 195, 198, 204, 228, 239, 268
3www.noviomagus.nl, -
4www.railtrash.net, -
5Het Utrechts Archief, stukken t960i1325-a, t943i1376
6jalbum.net, -
7railtrash.fotopic.net, -
8www.gennepnu.nl, -
9www.youtube-nocookie.com, -
10Eigen collectie
11Mw. Van Dijck
12bahn-in-haan.de, -
13www.youtube.com, -
14Jan Peijnenburg
15Gedenkschrift Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorwegmaatschappij en Spoormonument Lok 94 te Gennep, Wiel van Dinther
16150 jaar op de rails, NVBS, H.G. Hesselink, pagina's 38, 40, 41, 46, 47, 48, 49, 52
17Hans Schlieper, Vincent Freriks: Die Nordbrabant-Deutsche Eisenbahn: Boxteler Bahn. ISBN 9783937189796, pagina 88
18Gennep en de Noord-Brabants Duitse Spoorweg mij. - Een brok oude spoorwegromantiek, H.J. Donker, pagina 69
19Jürgen Becks, Stefan Ebenfeld: Eisenbahnen am Niederrhein. ISBN 3924380759, pagina's 165, 191
20Het Nieuws van den Dag, editie 21-8-1909
21An Niers und Kendel 53, Werner Verfürht, pagina 18
22Rotterdamsch Nieuwsblad, editie 09-08-1918
23C. Huurman: Het Spoorwegbedrijf In Oorlogstijd, 1939-'45. ISBN 9789071513404, pagina's 22, 24, 75, 94, 96, 160, 230, 319, 321, 467
24home.arcor.de, -
25Heimatverein Goch e.V.: Der Metallweg nach Goch. 150 Jahre Eisenbahngeschichte. ISBN 9783926245953
26Klein in een wereldoorlog, Gerard van Asseldonk e.a., pagina 78